درس هایی از عقاید اسلامی 5: عدل شناسی

مروری اجمالی بر آیات قرآنی متناسب با شأن و منزلت اهل‌بیت(ع) و فضایل ایشان است. در این کتاب دیدگاه چند تن از روحانیان شیعه و اهل‌سنت در مورد مقام و منزلت والای اهل‌بیت در قرآن بیان شده و برخی از اوصاف آنان از منظر قرآن کریم منعکس گردیده است. در همین راستا به بررسی ویژگی‌های مهم اهل‌بیت مانند اخلاص آنان، قافله‌سالار بودن ایشان، ایمان و تقوای آنها، علم و دانش وسیع ایشان، شجاعت و صلابت آنان، دیده‌بان بهشت بودن آنان، شاهدان روز قیامت بودن ایشان، صداقت و طهارت اهل‌بیت، ولایت و محبت ایشان، لزوم تبعیت از آنان و اظهار مودت به ایشان و جنبه‌هایی دیگر از نورانیت و معنویت اهل‌بیت که در قرآن کریم به آنها اشاره شده است پرداخته شده، و دیدگاه چند تن از اندیشمندان و روحانیون سنی و شیعه در این زمینه انعکاس یافته است.

مؤلف کتاب را در شش فصل با عنوان های: توحید از منظر قرآن و روایات، نبوت از نگاه احادیث و دانشمندان شیعه، تحریف قرآن از نگاه احادیث و دانشمندان شیعه، امامت از نگاه احادیث و دانشمندان شیعه، غلو از نگاه احادیث و دانشمندان شیعه و مهدویت؛ باور مشترک اسلامی نگاشته و درباره شیعه و عقاید شیعه در مقدمه چنین آورده است: شیعه مولود طبیعی اسلام است و پیدایش آن نیز نتیجه طبیعی اسلام و نمایانگر اندیشه ای است که دعوت اسلامی در راه رسیدن به کمال مطلوب خود، از طرح آن ناگزیر می باشد. از این رو، تشیع سیمای حقیقی اسلام است که پیشینه آن به عصر نبی اکرم اسلام برمی گردد و بعد از ختم رسالت نیز در خلافت ظاهری امام علی بروز و ظهور یافت. شیعه با الهام از اهل بیت در همه ابعاد به ویژه در بعد اعتقادی، بیش از هر چیز بر کتاب و سنت پیامبر تاکید می ورزد. بر همین مبنا بود که امام علی حاضر نشد در شورای شش نفره به غیر کتاب خدا و سنت رسولش بیندیشد. در اندیشه شیعه اثناعشری، امام، جانشین و وصی پیامبر قلمداد می شود و آنان هیچ گاه امام را پیامبر نمی دانند و معتقدند که بین آن دو فرق هایی هست. لذا نویسنده در صفحه 73 کتاب درباره فرق بین پیامبر و امام چنین آورده است: 1. از اخبار استفاده می شود که امام تشریع کننده نیست؛ چنان که امام باقر در تفسیر آیه «اَطِیعُوا اللَّهَ وَ اَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ اُولِی الْاَمْرِ مِنْکُمْ» می فرماید: « هِیَ فِی عَلِیٍّ وَ فِی الائِمَّه جَعَلَهُمُ اللهُ مَوَاضِعَ الانبیاء غَیرَ اَنَّهُم لا یُحِلُونَ شَیئاً و لَایحَرِّمُونَهُ »؛ مراد از اولی الامر، امام علی و دیگر ائمه اند. خداوند آنها را در جایگاه انبیا قرار داد؛ با این تفاوت که آنان حلال و حرامی را دریافت نمی کنند. از تعبیر« غَیرَ اَنَّهُم لا یُحِلُونَ شَیئاً و لَایحَرِّمُونَهُ » تفاوت امام با انبیاء مشخص می شود؛ زیرا بر اساس این روایت، بر انبیاء حلال و حرام نازل می شود؛ ولی بر ائمه چنین معارفی نازل نمی شود. 2. شیعیان معتقدند که اگرچه بر امام الهام می شود و او با عالم غیب ارتباط دارد؛ چنانکه در قرآن چنین الهامی به مادر حضرت موسی نسبت داده شده و آمده است: «و اوحینا إلی ام موسی ان ارضیعه»؛ ما به مادر موسی الهام کردیم که او را شیر بده. و این نوع وحی و الهام، با وحی انبیاء متفاوت است؛ زیرا پیغمبر رسماً با عالم غیب تماس دارد و فرشته وحی را می بیند و ملکوت جهان هستی را رؤیت می کند؛ ولی ارتباط امام، به چنین مرتبه ای نیست. در ادامه، مؤلف عناوین فصل چهارم را چنین برمی شمارد: ویژگی های امام از دیدگاه شیعه، برخورداری از عصمت، افضلیت از دیگران، انتصابی بودن امام، امام و خلیفه بعد از پیامبر، امامت و نزول وحی و امامت و نسخ احکام. همچنین وی درباره انتصابی بودن امام نیز چنین می نویسد: قرآن کریم در آیات متعددی، به انتصابی بودن امامت اشاره دارد که به نمونه هایی از آنها اشاره می شود: 1.قرآن می فرماید: « وَ إِذِ ابْتَلی‏ إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَاَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً »؛ به خاطر آورید هنگامی که خداوند ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود و به او خوبی از عهده آزمایش ها برآمد. خداوند به او فرمود: من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم. خداوند در این آیه، خطاب به حضرت ابراهیم می فرماید: من تو را امام مردم قرار دادم؛ یعنی امامت را خداوند تعیین می کند، نه خلق خدا. 2.قرآن کریم در آیه ای دیگر می فرماید: « إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَی آدَمَ وَ نُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلَ عِمْرَانَ عَلَی الْعَالَمِینَ »؛ خداوند آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد. آنها فرزندانی بودند که از نظر تقوا بعضی از بعض دیگر گرفته شده بودند؛و خداوند، شنوا و داناست. مقصود از «اصطفی» در این آیه همان برگزیدگی و انتصاب از نظر نبوت و رسالت و یا به عبارت دیگر، زعامت و رهبری است. در آیه پس از آدم و نوح، از خاندان ابراهیم و عمران سخن به میان آمده است.