کتاب «پیامدهای عاشورا»، گزارش و تحلیل قیامها و خیزشهای انقلابی منبعث از واقعه عاشورا تا پایان عصر اموی است که به قلم حجت الاسلام سید ابوفاضل رضوی اردکانی تدوین شده است.

سرفصلهای این کتاب، مواردی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با پیامدهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قیام عاشورا مرتبط می‏شود؛ امّا با توجّه به اینکه محور این نوشتار عمدتاً پیامدهای سیاسی واقعه عاشورا، بخصوص بعد از خیزشهای انقلابی و نهضتهای انتقام جویانه و شورشهای مردمی بر ضدّ دستگاه جنایتکار اموی است، نویسنده کتاب، بحث و تحقیق در دو بعد دیگر یعنی ابعاد فرهنگی و اجتماعی را به پژوهش و کتاب دیگری موکول می‏کند.

کتاب حاضر تلاشی برای نمایاندن عبرت های عاشورا است که با توجه به برخی از آیات قرآن، روایات ائمه معصومین (ع)، تاریخ اسلام، تاریخ کربلا و سخنان آیت الله سید علی خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران در این خصوص گردآوری شده است.

به باور نگارنده ارتباط تنگاتنگ و عمیق انقلاب اسلامی با تاریخ اسلام به ویژه کربلا ایجاب می کند که در درس ها و عبرت های آن تأمل فراوانی کرده و خود را از گرفتار شدن به سرنوشت تاریخ صدر اسلام دور کنیم. تبیین ریشه های عبرت های عاشورا و چگونگی ویژگی ها و عملکردهای عوام و خواص در آن حادثه موضوعات اصلی مطرح شده در این نوشتار هستند.

شرح صدر (گشادگی سینه) انسان، از توسعه و بسط روحی او حکایت می کند و به معنای قدرت معنوی او ـ اعم از قدرت عقلی و روحی ـ می باشد. در این میان، اهمیت شرح صدر وقتی آشکار می شود که مشکلات و ناملایمات خود را نشان می دهند. حال اگر در حوزه فعالیتِ سنگینی چون مدیریت، که مدیران برای دستیابی به اهدافِ تشکیلات، سختی های فراوانی را در پیش دارند، شرح صدر و بردباری نداشته باشند، علاوه بر شکست در اهداف، چه بسا اعتبار مدیریتی خویش را نیز زیر سؤال ببرند.

کتاب حاضر، خلاصه ای است از کتاب «اخلاق مدیریت»، نوشته آقای «قاسم واثقی» که در آن نخست، سخنی کوتاه درباره صلاحیت های اخلاقی مدیران از دیدگاه اسلام آمده و سپس درباره فضیلت اخلاقی شرح صدر و نقش آن در مدیریت توضیح داده شده است. آن گاه آثار شرح صدر بیان شده و در پایان عوامل تقویت شرح صدر معرفی شده است.

موضوع کتاب حاضر، بررسی ویژگی های «فتنه» در جامعه اسلامی از دیدگاه امام علی (ع) است که با محوریت کتاب نهج البلاغه سامان داده شده است. نگارنده در ابتدا پس از بررسی معنایی، به تشریح ماهیت فتنه پرداخته و بر اساس خطبه های 93 و 151 نهج البلاغه، 23 ویژگی آن را بیان می نماید. مراحل فتنه انگیزی که از آن به دوران جنینی، تولد و رشد و فرجام فتنه تعبیر شده است در ادامه مورد توجه قرار گرفته و سپس ریشه ها و بسترهای ظهور فتنه تبیین گردیده است. سلب امنیت و آرامش و ایجاد تردید در باورهای دینی برخی از آثار فتنه هستند که نگارنده در دنباله بدان پرداخته و هویت فتنه گران و حامیان آن ها در خلال جنگ های علی (ع) تبیین گردیده است. پس از اشاره به اهداف و شیوه های فتنه گری، راه های رهایی از آن بیان شده و سیره امام (ع) در برخورد با این گروه بررسی شده است.

موضوع کتاب حاضر، طرح مباحثی پیرامون «بهداشت روانی» خانواده و چگونگی کاربست آن در محیط خانواده است.

عناوین فصل های متعدد این اثر که بیانگر محتوای آن می باشد به شرح ذیل است: اهمیت و تعریف بهداشت روانی، فشارهای روانی و روش های مقابله، اصول بهداشت روانی، آسیب شناسی روانی، تفاهم و درک متقابل زن و شوهر، تفاهم و درک متقابل والدین و فرزندان، تعادل در محورهای اساسی اداره خانواده، جلوگیری از سرایت مشکلات به درون خانواده، خانواده و آسیب شناسی روابط خویشاوندان، تأمین نیازهای انسانی افراد خانواده، فرزندان و اوقات فراغت، تفریحات سالم و سلامت روان، ویژگی های فرزندان سازگار و ناسازگار، ویژگی های خانواده سالم و سازگار و مقابله با خصلت های زیانبار در روابط خانوادگی.

مؤلف کتاب را در سه بخش نوشته است که نقل حدیث در عصر رسالت و پس از آن، سرچشمه علم پیشوایان شیعه و چگونگی شکل گیری و تدوین حدیث شیعه عنوان های مطالب این کتاب هستند.

نگارنده در مقدمه بخش اول کتاب درباره نزول قرآن و نگارش آن در زمان پیامبر چنین می نویسد:

همواره پیرامون آیات، پرسش های از آن حضرت پرسیده می شد و آن جناب بیاناتی می فرمودند که برخی از آنها جنبه تفسیر و تشریح آیات را داشت و برخی شامل تفصیل و تشریح احکام و قوانین قرآن و گاه بیان شان نزول آیات و سوره های می شد؛ در طول این مدت، به ویژه پس از هجرت پیامبر اکرم به مدینه که قوانین اسلام در احوال فردی و شئون اجتماعی راه توسعه را می پیمود، حضرت ابتدا یا پس از پرسش مسلمانان، بیاناتی در یکی از این زمینه ها ارائه می فرمودند: عقاید، اخلاق، عبادات، قوانین اجتماعی، مدنی، جنایی، کیفری، اخلاق شخصی، آداب معاشرت، کیفیت تشکیل خانواده، سلوک عملی و تشویق به تحصیل فضایل. این سخنان برنامه مسلمانان شمرده می شد و از این رو به آن اهمیت می دادند و در گوش سپردن به آن دقت و همت داشتند.

بدیهی است تا پیامبر اکرم خود در میان مردم بودند و دسترسی به این واسطه میان خدا و مردم در انتقال پیام و خواست الهی به سهولت میسر می شد، پس اهمیت حدیث چنان که باید مشهود نبود. با رحلت حضرت، مردم احساس کردند نیاز بیشتری به احادیث پیامبر دارند؛ از این رو نویسنده درباره اهمیت نگارش و دریافت حدیث بعد از پیامبر در شیعه و اهل سنت چنین نوشته است:

پس از قرآن، دومین مرجع برای شناخت احکام و عقاید دینی، سنت و حدیث پیامبر است. افزون بر اجمال در آیات قرآن، برای دریافت درست مفاهیم وحی، به ویژه آیات متشابه که زمینه برداشت های گوناگون و اختلاف مفهومی در آن گسترده تر است، نیاز به سنت و تبیین معصوم نمود بیشتری می یابد. این نیاز با دو رویکرد پاسخ داده شده:

1- شیعه: با توجه به روایت«انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی» دایره این مرجعیت را منحصر در عترت نبوی که تعین یافته بود دانستند و مرجعیت مطلق دینی اصحاب را با استناد به آیات و روایات نپذیرفتند.

2-اهل سنت: اهل سنت برای حل این مسئله عمل اصحاب را به سنت رسول خدا ضمیمه کردند. در توجیه این سخن گفته شد: اصحاب با پیامبر بودند و به آنچه از ایشان شنیده بودند عملی کردند و حضرت خود بر اعمال آنها نظارت داشتند؛ علاوه بر این که اصحاب عدول امت به شمار می رفتند و عمل آنان برای دیگران حجت بود و آنچه را طبقه تابعین از اصحاب می شنیدند برای دیگران نقل و روایت می کردند. این گونه حدیث ایجاد و متداول و از برخی به برخی دیگر نقل شد و همدوش قرآن، ملاک عمل مردم و راهنمای امت قرار گرفت.

در ادامه نویسنده عناوین بخش دوم کتاب را چنین برمی شمارد:

دستورهای الهی از دیدگاه اهل بیت، هدایت الهی و لزوم استمرار آن، قرآن و راهنمایی به هدایت کنندگان، معیار دانش و آگاهی در شناخت یابی به امام، اتفاق فریقین بر دانش گسترده اهل بیت، منزلت امام علی نزد رسول خدا، پیشوایان شیعه و ادعای آگاهی انحصاری، خاستگاه دانش امام به قرآن و سنت و دانش اختصاصی امام به آن.

وی همچنین درباره منزلت امام علی نزد رسول خدا چنین می نویسد:

جایگاه امام علی نزد پیامبر را می توان با مروری بر گزارش ها و روایات فراوان طرح شده در این حوزه از زبان امام علی و دیگران به دست آورد. امام علی در بیان جایگاهشان نسبت به پیامبر بیان می کنند: «هیچ یک از اطرافیان پیامبر منزلت و جایگاه مرا نزد پیامبر نداشتند؛ من هر سحرگاه نزد ایشان می رفتم.» خلیفه اول نیز با تایید این سخن، امام علی را نزدیک ترین افراد به پیامبر و کسی که در چشم پیامبر از همه بزرگ تر بود و آن که بیشترین بهره را از پیامبر برد معرفی کند.

نتیجه این پیوند گسترده آن گونه شد که حضرت خود را دانش آموخته ممتاز و کامل مکتب پیامبر می دانستند و از مسلمانان می خواستند پرسش های خود را با ایشان در میان بگذارند.

نتیجه بهره گیری فراوان از پیامبر نشر و انتقال آن در قالب الفاظ علوی به نسل های پیش رو بود. بر این اساس تبلور استفاده کامل از محضر رسول خدا را می توان در سخنان و روایات نقل شده از امام علی ملاحظه داشت و ریشه گفتار امام علی را در سخنان و تعالیم رسول خدا جست وجو نمود.