جهاد و دفاع

کتاب حاضر، مجموعه ای ارزشمند در خصوص زندگی و زمانه حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام است که پیش از این تا سال 1389 این انتشارات چهار مرتبه چاپ شده است؛ مدت 12 سال این کتاب در دسترس نبوده و امسال با تغییرات و اصلاحاتی و تصحیح و ویرایش در متن و نیز اضافه شدن یک جلد فهارس در دسترس علاقمندان قرار گرفته است محتوای این اثر به زبان عربی و به صورت دوره هفت جلدی است که هر جلد آن عبارت اند از:
1- الامام الحسین (ع) فی المدینه المنوره و رحلته منها الی مکه المکرمه
2- الایام المکیه من عمر النهضه الحسینیه
3- وقائع الطریق من المکه الی الکربلاء
4- الامام الحسین فی کربلاء
5- وقائع الطریق من کربلاء الی الشام
6- الرکب الحسینی فی الشام و منه الی المدینه المنوره
7- الفهارس الشامله
کتابی جامع در تاریخ قیام امام حسین(ع) که از حرکت امام از مدینه شروع می شود و در مدینه نیز پایان می یابد. کتاب با استفاده از منابع تاریخی وسیع و به سبک توصیفی ـ تحلیلی به نگارش در آمده و نویسندگان تلاش کرده اند تا حوادث رخ داده در سال های ۶۰ و ۶۱ هجری را به گونه ای کاربردی و معطوف به مباحث روز بنویسند.

این مجموعه در شش بخش و با نام مجزا به نگارش در آمده است:

جلد نخست
جلد نخست آن «الامام الحسین فی المدینة المنورة و رحلته منها الی مکة المکرمة» است که نویسنده، پیش از شروع به مباحث اصلی کتاب، طی دو مقاله از نفاق و منافقان و رویداد سقیفه و نتایج آن و شهادت و به مناسبت، از شهید فخ سخن و برای پیگیری مباحث اصلی آنها را در چهار فصل سامان داده است:

باب نخست، تلاش برای بیان تصحیح خطاهای تاریخی و مطالعه انتقادی تاریخ حرکت امام حسین(ع) است. مؤلف در این فصل، از منزلت امام حسین، خبر دادن از شهادت وی، دیدگاه آن حضرت در باره صلح برادرش با معاویه، موضع معاویه در باره امام حسین(ع) و مراقبت از او، خطوط نامه های معاویه به امام و دلایل عدم اقدام امام(ع) بر ضد معاویه سخن گفته است.

در فصل دوم از روش امام در برابر معاویه سخن گفته شده و تلاش امام حسین برای تبیین حقایق و رویارویی وی با بیعت با یزید، و در فصل بعدی، ماجرای مرگ معاویه، بیعت گرفتن برای یزید و از جمله درخواست بیعت از امام ترسیم شده است.

در ادامه، ماجرای خروج امام از مدینه و سوگواری برای امام در همان زمان و اعضای کاروان و دیدارهای میان راه تشریح شده است. نگاه نویسنده در پرداختن به ماجراهای تاریخی، عمدتا تحلیلی و جهت دهی نگاه ها به جریان فکری بنی امیه و امام حسین(ع) به عنوان دو جریان است.

جلد دوم
جلد دوم کتاب «الامام الحسین فی مکة المکرمة» نام دارد و در آن نویسنده، با یک مقدمه در باره دوران مکی نهضت امام حسین و مکه و ساختار قبیله ای آن سخن گفته و مباحث خود را در سه فصل ادامه داده است. وی از ورود امام به مکه و استقبال مردم از ایشان و نامه های آن حضرت به ولایت های گوناگون و مردم آن دیارها، سخن گفته و نخستین شهید نهضت امام حسین را در بصره معرفی کرده و اعزام مسلم به کوفه و خطابه های امام در مکه و تبدیل حج امام به عمره مفرده را تشریح کرده است.

در فصل میانی کتاب، از بنی امیه و حکومت محلی اموی در کوفه و تلاش آنها برای تمرکز حکومتشان در شام، و حکومت های محلی مدینه، بسره، کوفه و تحرک آنها در مکه، سخن گفته و توطئه برای دستگیری و یا قتل امام گزارش و تحلیل شده است.

فصل پایانی کتاب در باره تکاپوی مردم در مکه و تلاش های عبدالله بن عباس و عبدالله بن جعفر در این زمینه، و دلایل نپیوستن این دو به کاروان امام، دیدار عبدالله بن جابر با امام، و تحرک های برخی از صحابه مانند ابوسعید خدری است، و در ادامه، تحرک مردم کوفه و اجتماع آنها و اعزام نماینده از کوفه به سوی امام حسین در مکه، و ارسال پیک های فراوان مردم آن دیار به امام و انتظار کوفیان برای عزیمت امام به سوی مکه و نیز تحرک مردم بصره، گزارش و تشریح شده و از سفر ابن زیاد به کوفه و پیوستگان به کاروان امام در مکه نیز یاد شده است.

جلد سوم
جلد سوم کتاب، «وقائع الطریق من مکة الی کربلا» است و در آن انتخاب عراق از سوی امام برای عزیمت و دلایل آن، رخدادهای کوفه در دوران نهضت امام و حضور مسلم به عنوان نماینده امام در آنجا، اجتماع شیعیان در اطراف مسلم و اعلام وفاداری به وی و قیام مسلم و انتظار کوفیان برای ورود امام حسین، ورود عبیدالله بن زیاد به کوفه و شروع درگیری با شیعیان و فشارهای مضاعف و تار و مار شدن آنان و تنها ماندن مسلم در کوفه و در نتیجه، دستگیری و شهادت وی، مباحث این جلد است.

در همین جلد، با همراهی کاروان امام از مکه به سوی کوفه منزل به منزل، مسیرها و منازل میان راه معرفی شده و رخدادهای آن گزارش گردیده و یاران پیوسته به امام در راه معرفی شده اند.

جلد چهارم
جلد چهارم کتاب نام «الامام الحسین فی کربلا» را بر خود دارد. این جلد با یک مقدمه در باره عاشورا و رمز ماندگاریش آغاز می شود و در چهار فصل مباحثی در باره حضور امام در کربلا دارد. کربلا و نام آن، تاریخ و جغرافیای کربلا، نام های دیگر آن، فضل آن شهر، کربلا در تاریخ انبیا، ذکر مصائب امام حسین در زمان پیامبران، پیامبر و امام علی و ذکر مصائب امام حسین، برپایی خیمه های امام، مباحثی است که نویسنده آنها را در این جلد پی گرفته و از این پس به صورت روز شمار حوادث را دنبال کرده است.

تبادل نامه میان امام و ابن سعد، خطبه امام، گفت و گوی امام با ابن سعد و شمر، وقایع روز نهم و دهم محرم، انصار امام، پیوستگان به امام تا شب دهم محرم، ترکیب سپاه اموی حاضر در میدان جنگ با امام، جنگ و کشتار و معرفی شهیدان از بنی هاشم و اصحاب امام، دیگر مباحثی است، که در این اثر به آنها پرداخته شده است.

جلد پنجم
جلد پنجم، «وقائع الطریق من کربلا الی الشام» است که در آن رخدادهای مربوط به مسیر کربلا تا شام را در بر می گیرد و از اتفاقات پیش آمده برای خاندان رسالت پرده بر می دارد. در این جلد نویسنده، مباحث خود را با یک مقدمه در باره نقش تبلیغ در تکمیل نهضت حسینی و نقش زنان و امام سجاد در آن آغاز کرده و مباحث دیگر را در دو مقصد به سامان آورده است:

در مقصد نخست، از جلوه های خشم خدا با اتفاق قتل امام حسین، مانند ناله جبرئیل، کسوف خورشید، سیاهی و سرخی و گریه آسمان، باران خون و گریه ملائکه، جنیان و پرندگان، سخن به میان آمده و از حوادث پس از قتل و عاقبت قاتلان امام، غارت خیمه های امام و واپسین لحظات روز دهم محرم سال شصت و یک هجری گزارش شده است.

مقصد دوم کتاب، به کوفه و سر بریده امام، ورود کاروان به کوفه، ایراد خطبه از سوی حضرت زینب، امام سجاد و ام کلثوم، گرداندن سر مبارک امام در کوچه ها و محله های کوفه، راهی شدن کاروان اسیران به شام و راه های آن و مشاهد مقدسه در منازل راه، اختصاص یافته است.

جلد ششم
جلد ششم که «الرکب الحسینی فی الشام و منه الی المدینة المنورة» نام گرفته، در باره شام و حاکمان آن، بنی امیه، یزید، دیدگاه های دانشمندان اسلامی در باره وی، و قاتلان امام حسین است.

این جلد که در دو فصل سامان داده شده، از نقش اهل بیت در شام، رخدادهای پس از قتل امام در آن دیار، حضور اهل بیت به عنوان اسیران جنگی در شام، مجلس یزید، بازی یزید با سر امام، نقش امام سجاد در شام، خروج از شام و عزیمت به سوی کربلا و اربعین و تحقیقی در باره آن، مدینه پیش از رسیدن خبر قتل امام و پس از آن، بازگشت به مدینه، و مرثیه سرایی و نوحه خوانی سخن گفته شده است.
جلد هفتم
فهارس